Nieuwe Implementatiebesluit over duurzaamheidsrapportering neemt Nederland een grote, groene sprong voorwaarts!

Achtergrond

Het Implementatiebesluit richtlijn duurzaamheidsrapportering voert de Europese Richtlijn (EU) 2022/2464 uit, die duurzaamheidsrapportering door ondernemingen verplicht stelt. Deze richtlijn, bekend als de CSRD, dient uiterlijk op 6 juli 2024 in nationale wetgeving te zijn geïmplementeerd. Het besluit, tot stand gekomen in samenwerking met de Minister van Financiën, brengt wijzigingen aan in bestaande wetgeving zoals de Wet toezicht accountantsorganisaties en het Burgerlijk Wetboek.

Het besluit verplicht beursvennootschappen, grote vennootschappen, banken en verzekeringsmaatschappijen om duurzaamheidsrapporten op te stellen. Deze rapporten moeten ecologische, sociale, mensenrechten- en governancefactoren behandelen, bekend als ‘duurzaamheidskwesties’. De richtlijn breidt de groep ondernemingen uit die moeten rapporteren en specificeert de rapportagevereisten. De implementatie wordt gefaseerd uitgevoerd om de naleving te bevorderen en omvat verschillende deadlines voor verschillende categorieën van ondernemingen, beginnend vanaf boekjaar 2024 tot 2028.

De richtlijn

De CSRD is ontwikkeld als onderdeel van het actieplan van de Europese Commissie voor duurzame groei (2018) en de Europese Green Deal. Deze richtlijn sluit aan bij internationale afspraken zoals de VN SDG's en OESO-richtlijnen, met als doel de kwaliteit en vergelijkbaarheid van duurzaamheidsrapportering te verbeteren. Jaarlijkse openbaarmaking van informatie over duurzaamheidsrisico’s en -effecten op mens en milieu is cruciaal voor het versterken van vertrouwen tussen ondernemingen en de samenleving, en ondersteunt investeerders in hun besluitvormingsprocessen.

De CSRD vervangt de niet-financiële verklaring uit Richtlijn 2014/95/EU door uitgebreidere duurzaamheidsrapportering. Belangrijke elementen omvatten de verplichting tot rapportering voor beursgenoteerde en grote niet-beursgenoteerde ondernemingen, banken en verzekeringsmaatschappijen. Assurance-onderzoek door accountants is verplicht om de betrouwbaarheid van de rapporten te waarborgen, en rapporten moeten digitaal toegankelijk zijn in een uniform elektronisch formaat (XHTML). Dubbele materialiteit vereist dat ondernemingen rapporteren over zowel de impact van hun activiteiten op duurzaamheidskwesties als de invloed van deze kwesties op de onderneming zelf. Europese standaarden (ESRS) worden ontwikkeld om consistentie te waarborgen, met aandacht voor klimaatverandering, biodiversiteit en circulaire economie. Kleine en middelgrote ondernemingen hebben beperktere rapporteringsverplichtingen, terwijl dochtermaatschappijen van buiten de EU onder bepaalde voorwaarden vrijgesteld kunnen zijn. De richtlijn wordt elke drie jaar geëvalueerd en indien nodig aangepast, met de eerste evaluatie gepland vóór 30 april 2029.

Hoofdlijnen Implementatiebesluit richtlijn duurzaamheidsrapportering

Wijze van implementatie en handhaving
De implementatie en handhaving van de CSRD volgen de structuur van het Nederlands ondernemingsrecht, met name Boek 2, titel 9, van het Burgerlijk Wetboek (BW). Het implementatiebesluit introduceert gedetailleerde voorschriften voor opname van duurzaamheidsinformatie in het bestuursverslag van rechtspersonen via een algemene maatregel van bestuur. Handhaving geschiedt door bestaande mechanismen zoals assurance-onderzoeken door accountants en mogelijk optreden door de Autoriteit Financiële Markten (AFM).

Inhoud van het besluit
Het besluit omvat een uitgebreide reeks bepalingen met betrekking tot duurzaamheidsrapportering door Nederlandse vennootschappen, nauw aansluitend bij de EU-richtlijn. De belangrijkste artikelen omvatten definities van relevante termen (artikel 1), de verplichting tot rapportering voor grote beursvennootschappen, niet-beursgenoteerde banken en verzekeraars (artikel 2), en inhoudelijke eisen aan de rapportering (artikel 3).

Specifieke bepalingen regelen de rapportageverplichtingen voor kleine en middelgrote entiteiten (artikel 4), vrijstellingen binnen concernverbanden (artikel 5), en de verplichting voor moedermaatschappijen om geconsolideerde rapporten op te stellen (artikel 6). Daarnaast zijn er gedetailleerde voorschriften voor dochtermaatschappijen van buiten de EU gevestigde moedermaatschappijen (artikelen 7-16).

Het assurance-onderzoek door accountants, essentieel voor het waarborgen van de betrouwbaarheid van de duurzaamheidsrapporten, wordt behandeld in artikel 17-18, terwijl artikel 19 de voorwaarden stelt voor de uitvoering van dit assurance-onderzoek. Het besluit voorziet verder in een gefaseerde implementatie (artikel 20) en regelt het vervallen van tijdelijke bepalingen (artikel 21).

Lidstaatopties
De Nederlandse implementatie van de CSRD-richtlijn volgt strikt het EU-beleid zonder aanvullende nationale bepalingen. Echter, enkele opties die door de richtlijn aan lidstaten worden geboden, zijn overgenomen in de Implementatiewet. Dit omvat onder meer de verplichting voor bedrijven om hun duurzaamheidsrapporten openbaar te maken op hun website (artikel 30, lid 1), en de keuzevrijheid voor bedrijven om een aparte accountant te selecteren voor het assurance-onderzoek van de duurzaamheidsrapportage (artikel 34, lid 3). De richtlijn biedt ook de mogelijkheid om, in plaats van een accountant, een geaccrediteerde onafhankelijke assurance-dienstverlener aan te wijzen voor het onderzoeken van duurzaamheidsrapportering (artikel 34, lid 4). De mogelijkheid om geaccrediteerde onafhankelijke assurance-dienstverleners te gebruiken is voorlopig niet overgenomen in de Implementatiewet, gezien de korte implementatietermijn.

Verder kunnen lidstaten taaleisen stellen aan het bestuursverslag en de geconsolideerde duurzaamheidsrapportage (artikel 19bis, lid 3 en artikel 29bis, lid 8). Deze optie is overgenomen door aan te sluiten bij de taaleisen van artikel 2:394, lid 1 BW, waarbij Nederlands, Duits, Engels en Frans als aanvaarde talen worden beschouwd. Deze maatregel is bedoeld om de toegankelijkheid van de duurzaamheidsinformatie te vergroten.

Gevolgen voor de regeldruk door de CSRD

De voorgestelde CSRD zal aanzienlijke regeldruk met zich meebrengen voor bedrijven in de EU. Deze richtlijn vereist verplichte duurzaamheidsrapportering voor grote beursvennootschappen, banken en verzekeringsmaatschappijen, gebaseerd op een assurance-opdracht met beperkte zekerheid. Ongeveer 49.000 ondernemingen in de EU zullen worden getroffen, met jaarlijkse nalevingskosten variërend van € 437 tot € 800.000 per onderneming.

De Europese Commissie heeft uitgebreid onderzoek uitgevoerd naar de verwachte regeldruk als gevolg van de CSRD, inclusief studies en consultaties zoals een Impact Assessment en advies van EFRAG (European Financial Reporting Advisory Group). De voorgestelde maatregelen voor standaardisatie en een beperkte mate van assurance werden als meest effectief en evenwichtig beschouwd in vergelijking met alternatieven zoals vrijwillige standaarden of strengere assurance-eisen.

Voor MKB-bedrijven die deel uitmaken van de waardeketen van rapporterende ondernemingen worden geschatte jaarlijkse kosten van € 1.300 voor invoering en € 2.000 aan terugkerende kosten verwacht.

Ter verlichting van de lasten wordt de CSRD tussen 2024 en 2026 gefaseerd geïmplementeerd, met uitstel van specifieke rapportagevereisten en vrijstellingen voor kleine en middelgrote ondernemingen tot boekjaar 2027.

Afsluiting

Het Implementatiebesluit richtlijn duurzaamheidsrapportering markeert een belangrijke stap in de verplichting van Nederlandse ondernemingen om duurzaamheidskwesties te rapporteren, in lijn met de Europese CSRD. Door gefaseerde implementatie en verplichte assurance-onderzoeken wordt betrouwbaarheid en naleving bevorderd. Dit besluit verhoogt transparantie en vertrouwen, cruciaal voor duurzame groei en investeringsbeslissingen. Ondanks de toegenomen regeldruk, biedt de richtlijn een robuust kader dat bedrijven voorbereidt op een toekomst waarin duurzaamheid centraal staat.