Het uitstel van de Omgevingswet geeft veel gemeenten een broodnodige adempauze. Tijd om focus aan te brengen in alle voorbereidingen: waar sta je en wat is nog nodig om écht klaar te zijn? In het innovatieve O-Lab van Sdu krijgen gemeenten in deze fase de kans om prototypes voor nieuwe werkprocessen te valideren.
De praktische uitwerking van de nieuwe Omgevingswet kost menig gemeente hoofdbrekens. De wet is klaar, het Digitaal Stelsel Omgevingswet (DSO) erachter niet. Reden voor het kabinet om de inwerkingtreding uit te stellen naar 1 januari 2023. Voor velen was het een verlossend woord. Al was dit vierde uitstel ook wel voorspeld vanwege de complexiteit ervan.
De majeure wet bundelt en moderniseert alle wetten voor de leefomgeving. Denk aan: wet- en regelgeving over bouwen, milieu, water, ruimtelijke ordening en natuur. De wet moet ervoor zorgen dat er minder vergunningen nodig zijn, procedures sneller verlopen en dat het makkelijker wordt om een bouwproject te beginnen. Om dat te bereiken is samenvoeging van bestaande wetten en betere afstemming noodzakelijk. De uitwerking van dit alles op digitale toepassingen en software verloopt dus moeizaam.
‘Broodnodige adempauze’
In het innovatieve O-Lab van Sdu, waar wetenschappers, juristen en beleidsmakers werken aan concrete werkoplossingen voor eenieder die met de Omgevingswet moet gaan werken, zien ze het uitstel als ‘een broodnodige adempauze voor veel gemeenten’. “We zien veel gemeenten worstelen met hoe ze rijksregels omzetten naar en toetsen aan lokale regels (Bruidsschat) en hoe ze het DSO moeten inrichten, en dan met name het vullen met toepasbare regels. Precies die vraagstukken zijn in het O-Lab onder de loep genomen”, licht Annemarie Arts, productmanager Omgevingsrecht bij Sdu toe.
Werkprocessen beheersbaar maken
Het O-Lab helpt gemeenten werkprocessen rondom de nieuwe Omgevingswet beheersbaar te krijgen. “Als kennispartner en innovator staan we gemeenten bij met de ontwikkeling van procesondersteunende tools. We hebben het afgelopen jaar niet stil gezeten. We hebben op verzoek van het werkveld diverse innovaties ontwikkeld. Het gaat om digitale producten, zoals: Collectie Toepasbare Regels, Omgevingsplanwijzer en Routeplanner. De eerste prototypes zijn nu klaar om aan het grote publiek te tonen in een validatieronde. Gemeenten kunnen het zien als het begin van een behapbaar systeem op maat”, zegt Arts.
Collectie Toepasbare Regels
Het prototype is een hulpmiddel voor gemeenten, omgevingsdiensten of waterschappen met een praktische set Toepasbare Regels. “Hier is veel vraag naar in de markt. Gemeenten schaffen regelsoftware aan die nog geen inhoud bevat. Met deze tool stel je snel en simpel toepasbare regels op, voorzien van uitleg en informatie. Via een koppeling naar de toepasbare-regelsoftware wordt je werkproces eenvoudiger en beter beheersbaar. Het taalgebruik is eenduidig en consistent. Het resultaat is ook toegankelijk voor inwoners en ondernemers. Gemeenten kunnen met dit hulpmiddel direct hun dienstverlening aan burgers verbeteren. Een mooie tool dus om meteen aan je ambities te werken.”
Versnipperde kennis samenbrengen
De validatieronde is volgens Arts ideaal voor gemeenten om ervaringen tot nu toe te delen, kennis samen te brengen en bestaande processen en functies aan te vullen naar gebruikerswensen. “We zien dat de zoektocht van veel gemeenten zich hier op richt. Ze vragen zich af hoe ze hun werkprocessen moeten inrichten. Daar is naast een goed werkend systeem, ook een cultuur- én organisatorische omslag voor nodig. Samen met andere deelnemers in het O-Lab kunnen ze in deze omslag mee groeien. Deelname aan het O-Lab gaat overigens verder dan alleen invloed uitoefenen op de gewenste werkprocessen. Gemeenten zijn ook heel hard nodig als kennispartner. De kennis zit nu verspreid. Wij willen die versnipperde kennis in het systeem krijgen en op een slimme manier delen met iedereen.”
Integrale aanpak
Sdu hecht er belang aan dat innovatieve systemen mét mensen uit het werkveld worden ingericht : “Je kunt als gemeente wel een telefoontje plegen naar een goed adviesbureau en vragen: maak ons omgevingsplan, maar voor de bouw van je applicatie heb je toch echt informatie van gemeenten en onderlinge samenwerking nodig. Er is inmiddels veel software op de markt om juridische regels of toepasbare regels te maken. Technisch prima, maar de integraliteit van het gehele proces ontbreekt. Dat is precies onze rol. Wij verbinden alle losse eindjes aan elkaar. Bestaande workflow-software vullen wij aan met inhoudelijke content. Zo maken we de implementatie van de Omgevingswet beheersbaar voor gebruikers.”
Focus op eindgebruiker
Belangrijk in deze fase -na het uitstel- is volgens Arts waar je je focus legt. “Wat helpt is als je jezelf de vraag stelt: voor wie doen we dit? En dat je die focus aanbrengt in de inhoud en de werkwijze . De gesprekken met gebruikers hebben ons in het O-Lab op het juiste punt gebracht. We blijven dergelijke gesprekken houden om prototypes te optimaliseren. Dit hebben gemeenten straks uiteraard ook te doen met hun eindgebruikers. Het is heel waardevol om daar nu al ervaring mee op te doen, horen wij van deelnemers aan het O-Lab terug.”
Aansluiten bij validatieronde
Deelname geeft gemeenten de mogelijkheid om invloed uit te oefenen om concrete hulpmiddelen voor hun organisatie mede te ontwikkelen. “Je kunt de kennis, ervaringen en software die je al hebt delen met anderen. Samen heb je toegang tot relevante kennis en informatie uit onze online kennisbanken”, waarmee het de rol van Sdu als kennispartner en innovatieve partner nog eens benadrukt. “Zo komen we samen tot producten die bij je organisatie en processen passen, omdat ze aan de praktijk zijn getoetst en aangepast.”
Meer weten?
Ontdek O-Lab
Lees ook:
iDeal