Welke rol heeft de ondernemingsraad bij een sociaal plan?

Vanuit mijn praktijk merk ik dat er bij veel ondernemingsraden onduidelijkheid bestaat welke rol de ondernemingsraad (OR) heeft ten aanzien van het afspreken van een sociaal plan. Overigens geldt dit niet alleen voor ondernemingsraden, maar ook voor individuele werknemers, waardoor veel verwarring en vragen richting de OR kunnen ontstaan. In deze blog zal ik een kort overzicht geven wie welke rol heeft bij het afspreken van een sociaal plan.

Wat wordt er verstaan onder een sociaal plan?

Het is goed om eerst stil te staan bij de vraag: wat is in algemene zin eigenlijk een sociaal plan? Het gemakkelijkste voorbeeld is bij een (grotere) reorganisatie. In het geval een werkgever wenst te reorganiseren is het over het algemeen wenselijk om een collectieve regeling, een sociaal plan, van toepassing te hebben. In het sociaal plan kunnen regelingen staan die zien op een gedwongen of vrijwillig ontslag. Daarnaast kan het sociaal plan ook andere aspecten regelen, zoals een outplacement proces.

Welke partijen zijn er bij een sociaal plan betrokken?

Natuurlijk is de werkgever bij een reorganisatie een van de betrokken partijen. Daarnaast is er bij een reorganisatie vaak de verplichting voor de werkgever om de vakbonden te melden dat de werkgever het voornemen heeft om over te gaan tot een collectief ontslag en dat de werkgever de vakbonden uitnodigt om te worden geraadpleegd. Er is vaak een dergelijke verplichting op grond van een cao of de Wet melding collectief ontslag.

Er is in algemene zin sprake van een collectief ontslag als de werkgever het voornemen heeft om binnen een tijdvak van drie maanden de arbeidsovereenkomsten van ten minste twintig werknemers te beëindigen.

In de praktijk zie ik vaker dat bij kleinere reorganisaties, met name binnen branches waar de vakbonden minder goed vertegenwoordigd zijn, dat de vakbonden naar aanleiding van de melding van de werkgever geen gehoor geven en dus niet bij gesprekken over een sociaal plan betrokken zijn.

Naast de werkgever en de vakbonden is de OR ook een partij om rekening mee te houden. In artikel 25, lid 3, van de WOR is onder meer opgenomen dat in de adviesaanvraag de te treffen maatregelen om de gevolgen van het voorgenomen besluit (in dit voorbeeld een reorganisatie) op te vangen dienen te zijn opgenomen. Aangezien deze maatregelen veelal in het sociaal plan zijn opgenomen, heeft de OR de bevoegdheid om advies te geven over het (concept) sociaal plan.

Wat kan de ondernemingsraad doen?

Vaak zal de werkgever met de vakbonden en de OR een sociaal plan af willen spreken, maar dit is niet verplicht. Het is ook mogelijk dat de werkgever alleen met de vakbonden een sociaal plan afspreekt of zonder de vakbonden en OR. Wat kan de OR in dat geval doen?

Zoals aangegeven heeft de OR de bevoegdheid om in zijn advies ook advies te geven over de maatregelen die dienen om de gevolgen van een (in dit geval) reorganisatie op te vangen. Ook al hebben de werkgever en de vakbonden een sociaal plan afgesproken, dan kan de OR over het sociaal plan advies geven. Dit geldt ook als de werkgever eenzijdig een sociaal plan wenst uit te voeren.

De OR is overigens niet verplicht om een sociaal plan dat de werkgever en de vakbonden hebben afgesproken mede te ondertekenen. Als de OR niet achter dit sociaal plan staat dan kan de OR weigeren het sociaal plan te ondertekenen. Daar staat tegenover dat als de werkgever en de vakbonden geen sociaal plan hebben kunnen afspreken, maar de OR zich wel in het sociaal plan kan vinden, de OR kan besluiten om het sociaal plan wel te ondertekenen. Overigens is het een misverstand dat indien er geen sociaal plan met de vakbonden en/of de OR wordt afgesproken het sociaal plan dient te worden voorgelegd aan het UWV.

De ondernemingsraad is een partij om rekening mee te houden

Vanwege de bevoegdheid van de OR om in zijn advies de maatregelen die worden getroffen om de gevolgen van het voorgenomen besluit op te vangen mee te wegen, heeft de OR een duidelijke rol ten aanzien van een sociaal plan. Aan de OR dan ook het advies om deze rol vanaf het begin af aan naar alle partijen duidelijk te maken.