Doel en middel
Is het jullie ook al eens opgevallen? Het gaat om het nuanceverschil tussen voorschriften die je bijna letterlijk voorschrijven wat je moet doen en voorschriften die je bijna letterlijk voorschrijven wat je moet bereiken. De eerste noemen we middelvoorschriften, de tweede doelvoorschriften. “Nou, so what?”, denken jullie misschien. Wie dat denkt maakt een ernstige misrekening, want hiermee is een fundamenteel probleem aangeboord. Een middelvoorschrift is namelijk simpel, goed handhaafbaar en je hoeft er niet al te diep over na te denken. Een doelvoorschrift daarentegen is lastiger, want er komt een beoordeling bij kijken. Een voorbeeld: afsluiters moeten beschermd zijn tegen onverhoopt openen. Dat is een typisch doelvoorschrift. Ze mogen niet onverhoopt opengaan – een heldere opdracht. Maar nu komt het: de wijze waarop je dat moet doen wordt niet vermeld. Je moet dus zélf gaan nakijken – of iemand anders dat laten doen – hoe je dat gaat regelen. En hiervoor is het dus nodig dat je je in de materie verdiept, en leert en snapt wat er voor nodig is om aan dit voorschrift te kunnen voldoen. Stel je nu eens voor dat het voorschrift zou zijn geweest: afsluiters moeten middels een groen geverfde ijzeren pin beschermd zijn tegen onverhoopt opengaan. Dat is nog eens makkelijk: alles wat niet groen is en niet van ijzer, is in strijd met het voorschrift, en dus verboden. Hierover in discussie gaan is zinloos – groen is groen en ijzer is ijzer. Waarom het groen ijzer moet zijn – wat boeit het?
Ik maak me er zorgen over, want ik zie het steeds vaker dat…