Nieuwe Jeugdwet

Op 1 januari 2015 treedt de nieuwe Jeugdwet in werking. Gemeenten krijgen in het nieuwe stelsel de regie over de jeugdzorg en de jeugdbescherming. 

Wijzigingen op grond van de nieuwe Jeugdwet
Op grond van de Jeugdwet worden gemeenten verantwoordelijk voor alle jeugdhulp: ondersteuning, hulp en zorg aan jeugdigen en ouders bij opgroei- en opvoedproblemen, psychische problemen en stoornissen. Ook worden gemeenten verantwoordelijk voor de uitvoering van kinderbeschermingsmaatregelen en jeugdreclassering, en de advisering en verwerking van meldingen inzake huiselijk geweld en kindermishandeling.

Per 1 januari 2015 moeten gemeenten de vrijwillige en gedwongen jeugdzorg verzorgen die nu onder verantwoordelijkheid vallen van de provincie, de jeugd-GGZ vanuit de Zorgverzekeringswet (Zvw) en de AWBZ, en de zorg voor jongeren in verband met een verstandelijke beperking (VB) op basis van de AWBZ.

Concreet gaan de gemeenten de volgende taken uitvoeren: 
- de gemeentelijke toegang organiseren op een laagdrempelige en herkenbare manier, bijvoorbeeld via een sociaal wijkteam of een Centrum voor Jeugd en Gezin (CJG); 
- de juiste deskundigheid voor toegang beschikbaar stellen, zodat triage plaatsvindt door hiervoor toegeruste professionals (dit ter vervanging van de bestaande indicatiestelling);
- rechtstreeks toegang bieden tot jeugdhulp na verwijzing door een huisarts, jeugdarts of medisch specialist;
- een voldoende aanbod hebben aan gecertificeerde instellingen en de jeugdhulp inzetten die een gecertificeerde instelling (of andere uitvoerders van de jeugdreclassering) nodig achten; 
- een consultatiefunctie bieden voor professionals; 
- specialistische hulp inschakelen en melden aan de Raad voor de Kinderbescherming indien de veiligheid van het kind in het geding is; 
- 24/7 beschikbaar en bereikbaar zijn en bij crisissituaties direct de juiste jeugdhulp inschakelen.

De gemeenten hebben hiervoor een jeugdhulpplicht, die waarborgt dat jeugdigen de hulp ontvangen die zij nodig hebben. Als bijvoorbeeld (specialistische) jeugd-GGZ nodig is, moet deze geboden worden. Jeugdigen bij wie al voor het 18e levensjaar duidelijk is dat zij op grond van ernstige beperkingen of stoornissen hun verdere leven zorg nodig hebben, houden aanspraak op de Wet Langdurige Zorg (Wlz).

Per jaar is een bedrag voor jeugdhulp beschikbaar van zo’n € 3,9 miljard. Hiernaast ontvangen gemeenten jaarlijks een bedrag van € 400 miljoen via de Decentralisatie-uitkering Centra voor Jeugd en Gezin. 

Knelpunten huidige jeugdzorg
De nieuwe Jeugdwet is het logische sluitstuk van een langdurig proces. Samengevat zijn de knelpunten die men in de huidige jeugdzorg ervaart: 
- het huidige jeugdzorgstelsel is te versnipperd;
- de samenwerking rond gezinnen schiet tekort; 
- de druk op de gespecialiseerde zorg is te groot; 
- afwijkend gedrag wordt te snel gemedicaliseerd; 
- de uitgaven blijven stijgen; 
- overbehandeling én onderbehandeling.

Doelen Jeugdwet
Met de Jeugdwet wordt beoogd deze knelpunten op te lossen en wordt het stelsel ingrijpend gewijzigd. De stelselwijziging is geen doel, maar een middel om een concrete omslag (transformatie) in de zorg voor jeugd te realiseren. De transformatiedoelen zijn:
1. meer preventie, meer eigen verantwoordelijkheid, meer benutten van ‘eigen kracht’ en het sociale netwerk van kinderen en hun ouders;
2. kinderen en jongeren naar vermogen mee laten doen, laten participeren. Daarom beoogt de wet: normaliseren, ontzorgen en niet onnodig medicaliseren;
3. sneller jeugdhulp op maat, dicht bij huis, om zo het beroep op gespecialiseerde zorg te verminderen;
4. betere samenwerking rond gezinnen: 1-gezin, 1-plan, 1-regisseur (o.a. door ontschotting van budgetten);
5. meer ruimte voor professionals (door de regeldruk serieus terug te dringen). 

Wat betekent de Jeugdwet voor de Raad voor de Kinderbescherming?
De taken van de Raad voor de Kinderbescherming blijven in het nieuwe stelsel ongewijzigd. De Raad blijft fungeren als instantie die rechtszekerheid en rechtsgelijkheid garandeert door onafhankelijk onderzoek en advies. De Raad blijft de organisatie die de rechter adviseert wanneer ingrijpen noodzakelijk is; als de veiligheid en ontwikkelkansen van kinderen en jongeren echt gevaar lopen. Gemeenten zijn straks verantwoordelijk voor het aanmelden van gezinnen bij de Raad voor een kinderberschermingsonderzoek. Daarom heeft de Raad voor de Kinderbescherming een ‘Adviesdienst Raad voor de Kinderbescherming’ voor gemeenten ingericht. Gemeenten kunnen advies inwinnen als zij overwegen hulp in het gedwongen kader in te zetten bij een gezin. Is er nog ruimte om verder te gaan met vrijwillige hulp als je met ouders stevige afspraken maakt, of is de fase van vrijwilligheid voorbij en is het kind zonder gedwongen hulp niet langer veilig? De Raad voor de Kinderbescherming zal gemeenten adviseren bij complexe gezinssituaties. 

Bron: Raad voor de Kinderbescherming