Voorstel Europese Verordening inzake internationaal erfrecht

Onlangs is door de Europese Commissie het voorstel voor een Verordening met betrekking tot het internationaal erfrecht gepubliceerd. Het beoogt het conflictenrecht zowel op het gebied van de erfopvolging als op het gebied van de afwikkeling van de nalatenschap te regelen en voorziet ook in de instelling van een Europese erfrechtverklaring. Voor Nederland zal voor wat betreft het conflictenrecht deze Verordening in de plaats komen van de Wet conflictenrecht erfopvolging (WCErf) die sinds 1 oktober 1996 geldt. In artikel 1 van die Wet is bepaald dat de erfopvolging wordt aangewezen door de bepalingen van het Haags Verdrag inzake het recht dat van toepassing is op de erfopvolging van 1 augustus 1989. Het Haags Verdrag ontbeerde - en ontbeert nog steeds - de voor de inwerkingtreding noodzakelijke drie ratificaties. Reden waarom door Nederland destijds gekozen is voor deze wijze van toepasselijk verklaren van de regels van het Verdrag. Bij vergelijking van de tekst van het voorstel voor de Erfrechtverordening met de thans voor Nederland geldende conflictregels van de WCErf en het Haags Verdrag valt het volgende op:
- de Verordening geeft één verwijzingsregel die geldt voor zowel de erfopvolging als voor de afwikkeling van de nalatenschap, anders dan onder het huidige recht waar de conflictregels voor erfopvolging en afwikkeling verschillend zijn. Het begrip erfopvolging geldt in de Verordening vanaf het moment van openvallen van de nalatenschap tot de definitieve overdracht van de erfenis aan de rechthebbenden, dus inclusief beheer en vereffening;
- de verwijzingsregel is eenvoudiger dan de thans voor de erfopvolging geldende regel: op de gehele erfopvolging is -  behoudens rechtskeuze - het recht van de laatste gewone verblijfplaats van de erflater van toepassing;
- de erflater kan als recht voor de afhandeling van zijn gehele erfopvolging het recht van zijn nationaliteit kiezen. De vereiste vorm voor de rechtskeuze is die van een uiterste wilsbeschikking.
- door de ontwerpers van de Verordening is gekozen voor het eenheidsstelsel. Daardoor kan de erflater de verdeling van zijn goederen tussen zijn erfgenamen plannen ongeacht de plaats waar deze zich bevinden.

Naast het hoofdstuk over het conflictenrecht bevat de tekst van de Verordening onderdelen die de bevoegdheid, de erkenning en tenuitvoerlegging van beslissingen van de gerechten van de lidstaten op het gebied van het internationaal erfrecht regelen. Ook wordt de erkenning van authentieke akten in andere lidstaten in de Verordening gewaarborgd. Voor de notariële praktijk is het hoofdstuk over de Europese erfrechtverklaring van belang. Deze erfrechtverklaring komt niet in de plaats van de nationale equivalenten van de afzonderlijke lidstaten; deze behouden hun interne procedures. De Europese erfrechtverklaring wordt afgegeven door ‘het bevoegde gerecht van de lidstaat’, maar blijkens de toelichting kan onder het begrip gerecht in de ruime zin ook een notaris worden begrepen. Er wordt een uniform model voor de Europese erfrechtverklaring vastgesteld.
TK 23490, nr 580 bijlagen [COM (2009) 154 definitief, 2009/0157 (COD)]