Waar zijn gedematerialiseerde aandelen?
Path dependence en toekomst van het effectenverkeersrecht
1. Inleiding
Rechten zijn abstract.2 Het zijn afspraken tussen mensen. Een recht bestaat dus onafhankelijk van enige materiële verschijningsvorm (symbool). Er bestaat op dit punt echter een belangrijk praktisch verschil tussen vermogensrechten en bijvoorbeeld mensenrechten.3 Vermogensrechten hebben een stoffelijke waarde. Die waarde ontlenen zij grotendeels aan het feit dat zij overdraagbaar zijn. Iets wat niemand wil (of kan) hebben, heeft geen economische waarde. Verhandelbaarheid zonder enige vorm van materiële representatie is - in verband met kenbaarheid - moeilijk voorstelbaar. Men denke aan het toonderaandeel. De drijfveer achter zijn opkomst was de behoefte aan grotere verhandelbaarheid van aandeelhoudersrechten.4 Dat doel werd bereikt via 'materialisatie' in het papier. De preoccupatie met kenbaarheid blijkt uit de aanduiding van het K-stuk als toonder bewijs .5
2. Materialisatie
Uitgangspunt van dit artikel is dat aandeelhoudersrechten vorderingsrechten zijn. Voor wat betreft de financiële rechten van de aandeelhouder levert deze kwalificatie weinig problemen op. Voor wat betreft de zeggenschaps rechten past een kanttekening. Het stemrecht, het recht de AVA bij te wonen, aldaar het woord te voeren enzovoorts zijn méér dan louter op de vennootschap rustende verplichtingen. Men denke in dit verband ook aan het recht om een enquête te verzoeken. Voor de gedachtengang van dit artikel is voldoende dat aandeelhoudersrechten met vorderingsrechten vergelijkbaar zijn (quasi-vorderingsrechten).
De vondst van het waardepapierenrecht school in de fictie dat de aandeelhoudersrechten in het toonderpapier geïncorporeerd waren. Op die manier werd 'eigendom van vorderingsrechten' mogelijk. Achtergrond daarvan was het verhandelbaar maken van aandeelhoudersrechten. De toegenomen verhandelbaarheid vloeide voort…