“Digitale economie ook in de btw een uitdaging”
Madeleine Merkx, bijzonder hoogleraar aan de Erasmus Universiteit en partner bij het Bureau Vaktechniek van BDO.
Een hobby met hart en ziel
Al bijna twintig jaar is Madeleine Merkx werkzaam in de btw. Zij combineert haar werk als bijzonder hoogleraar indirecte belastingen aan de Erasmus Universiteit Rotterdam met haar werk als partner bij het Bureau Vaktechniek van BDO. En dat doet ze met hart en ziel, want voor Merkx is de btw naast werk ook een hobby. “Lezen over de btw, erover kunnen nadenken en dan iets nieuws ontdekken. Daar word ik heel enthousiast van. Daar krijg ik echt energie van.”
Pionierswerk
Drie complimenten zijn Merkx altijd bijgebleven. “Het compliment van een van de leden van de promotiecommissie dat ik met mijn proefschrift in 2011 over de woon- en vestigingsplaats in de btw echt pionierswerk heb verzet. Zijn advies: ‘hier moet je een Engelstalig boek van maken’, heb ik opgevolgd.”
Het tweede compliment zag op de eerste keer dat het Merkx lukte om in een vaktechnisch overleg bij Deloitte in twee uur tijd de dwarsverbanden en rode draad te tonen van een heel jaar aan Europese btw-jurisprudentie. “Toen de partners na afloop naar me toekwamen en zeiden: ‘dit is waar we naar op zoek zijn’, heb ik de hele borrel en reis naar huis lopen stralen.”
“En natuurlijk was het winnen van de Stevensprijs in 2015 met het prachtige juryrapport, een groot compliment.”
Liefde op het eerste gezicht
Dat Merkx in de btw terecht zou komen, was niet direct een abc’tje. Aanvankelijk wilde ze docent Engels worden op de middelbare school. “Doordat mijn ouders, beiden docent in het middelbaar onderwijs, meer in mij zagen dan enkel het lesgeven, ben ik toch voor een rechtenstudie gegaan. Na mijn propedeuse rechten, heb ik lang getwijfeld tussen strafrecht en fiscaal recht.”
Ondanks dat het fiscaal recht werd, bleven de twijfels bestaan tot in het derde jaar. “En toen kwam het vak omzetbelasting. Nog voordat ik überhaupt colleges kreeg, las ik het studieboek en ik was verkocht. Het was liefde op het eerste gezicht.”
“De btw is een stappenplan”
Wat de btw voor Merkx zo boeiend maakt is de manier waarop het stelsel is opgebouwd: analytisch en geordend. “De btw is een stappenplan en dat leren we studenten nog altijd. Je hebt het over goederen en diensten die van de eerste naar de laatste schakel, de consument, gaan. Dit is heel tastbaar en dat maakt ons vak een mooi vakgebied.”
In brede zin
Merkx is btw-specialist in brede zin. “Ik wil me niet beperken tot een niche. Ik vind het juist interessant om de omzetbelasting in de volle breedte te bestuderen, zodat ik dwarsverbanden kan leggen.”
Die volle breedte komt tot uiting in het werk van Merkx binnen BDO en het onderwijs. In het wetenschappelijk onderzoek binnen de universiteit houdt ze zich het meest bezig met twee thema’s: digitalisering en verduurzaming. Ze maakt als wetenschapper ook nog wel uitstapjes naar het onderwerp ‘administratieve samenwerking’, want dat ziet ze als een belangrijke uitdaging van deze tijd.
Digitale economie ook in de btw een uitdaging
Wat betekent de digitale economie voor de btw? “Een uitdaging”, antwoordt Merkx. “Hierdoor heffen we btw steeds meer in het land van de consument. Het maakt dan niet meer uit waar de dienstverrichter of leverancier is gevestigd. Met deze oplossing aan de heffingskant creëer je echter een ander probleem: hoe zorg je er bij een digitale dienst aan bijvoorbeeld een Nederlandse consument voor, dat de buitenlandse dienstverrichter/leverancier de Nederlandse btw hierover netjes voldoet? Daar ligt een enorme uitdaging voor landen. We zien nu dat met name informatie wordt verzameld van betrokken partijen, zoals platforms en betaaldienstaanbieders. Een ander groot probleem is het gebrek aan vertrouwen tussen de landen. Door de digitale economie moeten andere lidstaten hun btw-opbrengsten innen en daar zijn ze niet happig op.”
“AI is de toekomst”
Op de vraag met welke ontwikkelingen een btw-specialist rekening moet houden, antwoordt Merkx: “In AI, artificiële intelligentie, liggen kansen en gevaren voor de toekomst van ons vakgebied. Zo ben ik heel benieuwd welke kant het opgaat met een digitale tool als Chat GPT. Het goed kunnen omgaan met dergelijke tools en de kansen en valkuilen ervan kennen, worden de vaardigheden van de adviseur van de toekomst. Merkx denkt niet dat de adviseur overbodig wordt. “Het werk zal anders worden, de adviseur werkt samen met de technologie”.
Teamspirit typeert Tax Talks
Aan de Tax Talks-tafel schuift Merkx graag aan. Dat heeft alles te maken met de teamspirit. “Van begin tot eind zet je als één team de Tax Talks-uitzending neer. Ieder is een schakel in het geheel. Dat teamgevoel is als een warm bad.”